Erik Bjerager
Erik Bjerager (f. 1958) sest við Gestaglugga Kirkjublaðsins. is. Hann lauk prófi frá Blaðamannaháskóla Danmerkur og meistaraprófi frá Ameríska háskólanum í Washington (School of Communication). Erik er fastur greinahöfundur hjá Kristeligt Dagblad í Danmörku og var aðalritstjóri og forstjóri blaðsins frá 1994 til 2022. Þessi grein birtist í Kristeligt Dagblad 22. maí sl. og fyrirsögn hennar var: „I påsken blev 18.000 personer døbt: Franskmænd vender tilbage til kirken.“
Höfundur og Kristeligt Dagblad veittu ritstjóra Kirkjublaðsins.is góðfúslegt leyfi til að þýða hana og birta. Fyrir það er þakkað.
Það er eitthvað á seyði í Frakklandi. Aðskilnaður ríkis og kirkju í Frakklandi hefur átt stóran þátt í að gera landið eitt hið veraldlegasta í Evrópu. Á sama tíma hefur þjóðin gengið í gegnum mikla afkristnun.
En á síðustu fáum árum hafa sífellt fleiri fullorðnir snúið aftur til kaþólsku kirkjunnar. Um síðustu páska tóku til dæmis yfir 18.000 manns skírn í Frakklandi, ungt fólk og fullorðið. Nýtt met var slegið og það vakti verulega athygli í frönskum fjölmiðlum.
Á síðustu árum hefur fjöldi manns í Frakklandi gengið til liðs við bæði kirkjur mótmælenda og þeirrar kaþólsku, öfugt við það sem áður var. Ekki síst hefur kaþólska kirkjan notið þessa sem fjölgun skírna ungmenna og fullorðinna ber merki um en hefð er fyrir því að skírnir séu hafðar um hönd á páskum. Þetta segir þó nokkuð um þá þróun sem nú sýnir sig.
Margir ungir Frakkar á aldrinum 12 til 18 ára láta skírast, og um þriðjungur þeirra sem nýverið hafa verið skírðir er á aldrinum 18 til 32 ára.
Hvers vegna láta ungir Frakkar skíra sig?
Kaþólski presturinn Gaultier de Chaillé, sem hefur staðið fyrir sérstökum pílagrímsferðum ungs fólks til Lourdes í Frakklandi, segir í viðtali við dagblaðið Le Figaro, að hér ráði miklu samskipti ungs fólks sem tilheyrir íslam í Frakklandi og ungs fólks sem ekki er með sama bakgrunn og fari að leita að kristnum rótum sínum sem foreldrarnir hjuggu á með því að yfirgefa kirkjuna.
„Þótt það hljómi mótsagnakennt þá hefur áhugaleysi foreldra á trúmálum opnað unga fólkinu leið til að ná þroskaðri og persónulegri tengingu við kristnina,“ segir presturinn.
Í viðtali við kaþólska dagblaðið La Croix er haft eftir unga fólkinu að það sé ekki lengur feimnismál að tala um trú. Könnun sem blaðið gerði sýnir að margir telji samtöl við kristna vini hafa leitt þá til trúar og skírnar. Stór hluti þeirra segist hafa upplifað andlega og trúarlega reynslu. Margir nefna að eldsvoðinn í Notre-Dame-dómkirkjunni í París árið 2019 hafi vakið hjá þeim löngun til að gefa alvarlega gaum að kristnum rótum sínum og taka nýja stefnu í lífinu. Sumir segjast skorta fótfestu í lífinu. Þá nefna fjölmargir að trú afa og ömmu þeirra hafi orðið þeim innblástur.
Við erum vitni að endalokum guðleysisstefnunnar
En innblásturinn kemur einnig fram á samfélagsmiðlunum. Þar hafa tveir ungir Frakkar – hin 29 ára gamla nunna Albertine og hinn 44 ára gamli munkur Paul-Adrien – birst með kröftugum hætti sem hugsanlega mikilvægustu trúboðar kaþólsku kirkjunnar um þessar mundir. Systir Albertine er gríðarlega virk á Instagram og kennir einkum ungu fólki hvernig skuli biðjast fyrir. Hún er með meira en 300.000 fylgjendur og frá henni streyma myndskeið þar sem hún ræðir um bænina við unga fólkið og leiðbeinir því hvernig þau geti beðið hvert fyrir öðru, sjálfum sér og öðru fólki.
Bróðir Paul-Adrien er meðal annars með myndbandsrás á YouTube sem meira en hálf milljón manns fylgir. Þar hefur hann til dæmis birt myndband með leiðbeiningum í tíu liðum um hvernig eigi að fasta – mörg hundruð þúsund manns hafa skoðað myndbandið.
„Fólk hefur spáð endalokum kristninnar og trúarbragða almennt, en á samfélagsmiðlum sjáum við ekki annað en að guðsleysisstefnan sé að syngja sitt síðasta,“ segir bróðir Paul-Adrien við Le Figaro.
Breytingar í Frakklandi
Tíminn einn mun skera úr um það hvernig mál þessi þróast, hvort þetta sé tímabundin bóla eða eitthvað varanlegt. Hitt er þó ljóst að einn af kröftugustu þáttum samfélagsþróunar í Frakklandi á undanförnum áratugum hefur einmitt verið afkristnum samfélagsins. Í fyrra kom út bókin „Frakkland í deiglu breytinga“ (fr. Métamorphoses françaises), eftir Jérôme Fourquet, sem er forstöðumaður franska skoðanakannanafyrirtækisins IFOP. Þar fer hann yfir þær miklu umbreytingar sem franskt samfélag hefur gengið í gegnum síðustu hálfa öldina.
Bókin hefst á frásögn um 32 ára gamla kennslukonu í menntaskóla, Gabrielle Russier, sem árið 1969 missti ekki einasta vinnuna, heldur var hún einnig dæmd í eins árs fangelsi fyrir að hafa átt í sambandi við 17 ára gamlan karlkyns nemanda. Þáverandi forseti Frakklands, Georges Pompidou, reyndi árangurslaust að koma í veg fyrir að konan yrði fangelsuð. Hún svipti sig hins vegar lífi og málið vakti mikla athygli, varð efniviður í margar kvikmyndir og fjölda sönglaga. Örlög kennslukonunnar höfðu mikil áhrif á siðferðilegar viðhorfsbreytingar sem urðu á næstu árum í málum af þessu tagi.
Þegar Emmanuel Macron var kjörinn forseti Frakklands 2017, birti dagblaðið Libération grein með fyrirsögninni „Hefnd Gabrielle“. Þar var fjallað um fyrrnefnt mál menntaskólakennarans sem leiddi til fangelsisdóms — og síðan sjálfsvígs — og væri nú orðið að samþykktu siðferðilegu viðmiði í Elysée-höllinni. Macron hafði nefnilega, fimmtán ára gamall, stofnað til sambands við 24 árum eldri menntaskólakennara sinn, Brigitte Trogneux, og síðar gengu þau í hjónaband.
Þessi tvö mál sýna vel breiddina í þeim breytingum sem franskt samfélag hefur gengið í gegnum, að mati rithöfundarins Jérôme Fourquet. Í bók sinni skoðar hann ekki síst hvernig siðferðislegt mat kirkju og samfélags hefur breyst í Frakklandi.
Fyrir rúmri hálfri öld voru 82 prósent Frakka skírðir sem börn. Í dag er hlutfallið 27 prósent. Á aðeins 30 árum hefur fjöldi franskra presta farið úr um 25.000 niður í aðeins 10.000. Árið 1961 sótti þriðjungur Frakka messu á hverjum sunnudegi. Í dag eru það aðeins 6 prósent.
Þeim Frökkum fer stórum fækkandi sem hafa róðukrossa á veggjum heimila sinna. Aðeins 13 prósent Frakka vita hvert er tilefni hvítasunnuhátíðarinnar. Hins vegar fjölgar þeim sem stunda jóga og svala trúarþörf sinni á öðrum andlegum miðum en þeim er teljast vera kristin.
Í lokin eitt forvitnilegt smáatriði: Um ein öld er liðin frá því að fimmta hvert franskt stúlkubarn var nefnt í höfuðið á Maríu mey. Þessi kaþólska hefð hefur glatað vinsældum sínum í Frakklandi og nú er það innan við eitt prósent franskra stúlkna sem fá nafn guðsmóðurinnar.
Erik Bjerager
Erik Bjerager (f. 1958) sest við Gestaglugga Kirkjublaðsins. is. Hann lauk prófi frá Blaðamannaháskóla Danmerkur og meistaraprófi frá Ameríska háskólanum í Washington (School of Communication). Erik er fastur greinahöfundur hjá Kristeligt Dagblad í Danmörku og var aðalritstjóri og forstjóri blaðsins frá 1994 til 2022. Þessi grein birtist í Kristeligt Dagblad 22. maí sl. og fyrirsögn hennar var: „I påsken blev 18.000 personer døbt: Franskmænd vender tilbage til kirken.“
Höfundur og Kristeligt Dagblad veittu ritstjóra Kirkjublaðsins.is góðfúslegt leyfi til að þýða hana og birta. Fyrir það er þakkað.
Það er eitthvað á seyði í Frakklandi. Aðskilnaður ríkis og kirkju í Frakklandi hefur átt stóran þátt í að gera landið eitt hið veraldlegasta í Evrópu. Á sama tíma hefur þjóðin gengið í gegnum mikla afkristnun.
En á síðustu fáum árum hafa sífellt fleiri fullorðnir snúið aftur til kaþólsku kirkjunnar. Um síðustu páska tóku til dæmis yfir 18.000 manns skírn í Frakklandi, ungt fólk og fullorðið. Nýtt met var slegið og það vakti verulega athygli í frönskum fjölmiðlum.
Á síðustu árum hefur fjöldi manns í Frakklandi gengið til liðs við bæði kirkjur mótmælenda og þeirrar kaþólsku, öfugt við það sem áður var. Ekki síst hefur kaþólska kirkjan notið þessa sem fjölgun skírna ungmenna og fullorðinna ber merki um en hefð er fyrir því að skírnir séu hafðar um hönd á páskum. Þetta segir þó nokkuð um þá þróun sem nú sýnir sig.
Margir ungir Frakkar á aldrinum 12 til 18 ára láta skírast, og um þriðjungur þeirra sem nýverið hafa verið skírðir er á aldrinum 18 til 32 ára.
Hvers vegna láta ungir Frakkar skíra sig?
Kaþólski presturinn Gaultier de Chaillé, sem hefur staðið fyrir sérstökum pílagrímsferðum ungs fólks til Lourdes í Frakklandi, segir í viðtali við dagblaðið Le Figaro, að hér ráði miklu samskipti ungs fólks sem tilheyrir íslam í Frakklandi og ungs fólks sem ekki er með sama bakgrunn og fari að leita að kristnum rótum sínum sem foreldrarnir hjuggu á með því að yfirgefa kirkjuna.
„Þótt það hljómi mótsagnakennt þá hefur áhugaleysi foreldra á trúmálum opnað unga fólkinu leið til að ná þroskaðri og persónulegri tengingu við kristnina,“ segir presturinn.
Í viðtali við kaþólska dagblaðið La Croix er haft eftir unga fólkinu að það sé ekki lengur feimnismál að tala um trú. Könnun sem blaðið gerði sýnir að margir telji samtöl við kristna vini hafa leitt þá til trúar og skírnar. Stór hluti þeirra segist hafa upplifað andlega og trúarlega reynslu. Margir nefna að eldsvoðinn í Notre-Dame-dómkirkjunni í París árið 2019 hafi vakið hjá þeim löngun til að gefa alvarlega gaum að kristnum rótum sínum og taka nýja stefnu í lífinu. Sumir segjast skorta fótfestu í lífinu. Þá nefna fjölmargir að trú afa og ömmu þeirra hafi orðið þeim innblástur.
Við erum vitni að endalokum guðleysisstefnunnar
En innblásturinn kemur einnig fram á samfélagsmiðlunum. Þar hafa tveir ungir Frakkar – hin 29 ára gamla nunna Albertine og hinn 44 ára gamli munkur Paul-Adrien – birst með kröftugum hætti sem hugsanlega mikilvægustu trúboðar kaþólsku kirkjunnar um þessar mundir. Systir Albertine er gríðarlega virk á Instagram og kennir einkum ungu fólki hvernig skuli biðjast fyrir. Hún er með meira en 300.000 fylgjendur og frá henni streyma myndskeið þar sem hún ræðir um bænina við unga fólkið og leiðbeinir því hvernig þau geti beðið hvert fyrir öðru, sjálfum sér og öðru fólki.
Bróðir Paul-Adrien er meðal annars með myndbandsrás á YouTube sem meira en hálf milljón manns fylgir. Þar hefur hann til dæmis birt myndband með leiðbeiningum í tíu liðum um hvernig eigi að fasta – mörg hundruð þúsund manns hafa skoðað myndbandið.
„Fólk hefur spáð endalokum kristninnar og trúarbragða almennt, en á samfélagsmiðlum sjáum við ekki annað en að guðsleysisstefnan sé að syngja sitt síðasta,“ segir bróðir Paul-Adrien við Le Figaro.
Breytingar í Frakklandi
Tíminn einn mun skera úr um það hvernig mál þessi þróast, hvort þetta sé tímabundin bóla eða eitthvað varanlegt. Hitt er þó ljóst að einn af kröftugustu þáttum samfélagsþróunar í Frakklandi á undanförnum áratugum hefur einmitt verið afkristnum samfélagsins. Í fyrra kom út bókin „Frakkland í deiglu breytinga“ (fr. Métamorphoses françaises), eftir Jérôme Fourquet, sem er forstöðumaður franska skoðanakannanafyrirtækisins IFOP. Þar fer hann yfir þær miklu umbreytingar sem franskt samfélag hefur gengið í gegnum síðustu hálfa öldina.
Bókin hefst á frásögn um 32 ára gamla kennslukonu í menntaskóla, Gabrielle Russier, sem árið 1969 missti ekki einasta vinnuna, heldur var hún einnig dæmd í eins árs fangelsi fyrir að hafa átt í sambandi við 17 ára gamlan karlkyns nemanda. Þáverandi forseti Frakklands, Georges Pompidou, reyndi árangurslaust að koma í veg fyrir að konan yrði fangelsuð. Hún svipti sig hins vegar lífi og málið vakti mikla athygli, varð efniviður í margar kvikmyndir og fjölda sönglaga. Örlög kennslukonunnar höfðu mikil áhrif á siðferðilegar viðhorfsbreytingar sem urðu á næstu árum í málum af þessu tagi.
Þegar Emmanuel Macron var kjörinn forseti Frakklands 2017, birti dagblaðið Libération grein með fyrirsögninni „Hefnd Gabrielle“. Þar var fjallað um fyrrnefnt mál menntaskólakennarans sem leiddi til fangelsisdóms — og síðan sjálfsvígs — og væri nú orðið að samþykktu siðferðilegu viðmiði í Elysée-höllinni. Macron hafði nefnilega, fimmtán ára gamall, stofnað til sambands við 24 árum eldri menntaskólakennara sinn, Brigitte Trogneux, og síðar gengu þau í hjónaband.
Þessi tvö mál sýna vel breiddina í þeim breytingum sem franskt samfélag hefur gengið í gegnum, að mati rithöfundarins Jérôme Fourquet. Í bók sinni skoðar hann ekki síst hvernig siðferðislegt mat kirkju og samfélags hefur breyst í Frakklandi.
Fyrir rúmri hálfri öld voru 82 prósent Frakka skírðir sem börn. Í dag er hlutfallið 27 prósent. Á aðeins 30 árum hefur fjöldi franskra presta farið úr um 25.000 niður í aðeins 10.000. Árið 1961 sótti þriðjungur Frakka messu á hverjum sunnudegi. Í dag eru það aðeins 6 prósent.
Þeim Frökkum fer stórum fækkandi sem hafa róðukrossa á veggjum heimila sinna. Aðeins 13 prósent Frakka vita hvert er tilefni hvítasunnuhátíðarinnar. Hins vegar fjölgar þeim sem stunda jóga og svala trúarþörf sinni á öðrum andlegum miðum en þeim er teljast vera kristin.
Í lokin eitt forvitnilegt smáatriði: Um ein öld er liðin frá því að fimmta hvert franskt stúlkubarn var nefnt í höfuðið á Maríu mey. Þessi kaþólska hefð hefur glatað vinsældum sínum í Frakklandi og nú er það innan við eitt prósent franskra stúlkna sem fá nafn guðsmóðurinnar.
