Erik Bjerager
Erik Bjerager (f. 1958) sest við Gestaglugga Kirkjublaðsins. is en grein þessi er afar áhugaverð í ljósi þróunar trúmála um þessar mundir og einkum meðal ungs fólks. Hann lauk prófi frá Blaðamannaháskóla Danmerkur og meistaraprófi frá Ameríska háskólanum í Washington (School of Communication). Erik er fastur greinahöfundur hjá Kristeligt Dagblad í Danmörku og var aðalritstjóri og forstjóri blaðsins frá 1994 til 2022. Frá hans hendi hefur fjöldi bóka komið. Þessi grein birtist í Kristeligt Dagblad 19. júní sl. og veitti höfundur ritstjóra Kirkjublaðsins.is góðfúslegt leyfi til að þýða hana og birta. Fyrir það er þakkað. Danskur titill greinarinnar er: „Engang forlød det, at sekulariseringen og afkristningen af samfundet ikke kunne standses. Nu er Gud tilbage.“
——————————————
Ég finn í síauknum mæli sterka þörf fyrir að fara í kirkju á sunnudögum. Þetta er tengt aldri og þarf ekki annað en að líta á aðra kirkjugesti til að sannfærast um það. Sem karlmaður á sextugsaldri hef ég oft verið einn sá yngsti í þeim kirkjum sem ég hef sótt messu í.
Fyrir nokkrum vikum fór ég í messu klukkan níu á sunnudagsmorgni í sveitakirkju á Borgundarhólmi. Sennilega hafa guðsþjónustur svona árla dags aldrei verið mikið sóttar, og vorum við þennan dag aðeins fjögur á kirkjubekk. Flestalla sunnudaga fer ég í kirkju í Kaupmannahöfn og ekki alltaf í þá sömu. Auðvitað eru þær þéttsetnari af skiljanlegum ástæðum en sveitakirkjurnar en þó hefur ekki skort setpláss á bekkjunum. Fjarvera ungs fólks hefur verið hrópandi. En það liggur í loftinu að við þurfum að búa okkur undir breytingu í þessu efni og það gleðilega. Enda þótt kirkjusókn sé ekki orðin yfirþyrmandi nýlunda þá er einhver mjög svo áhugaverð breyting í farvatninu.
Það er ekki langt síðan að veraldarvæðing (d. sekularisering) samfélagsins og afkristnun þess voru talin óstöðvandi. Fullyrt var að trúarbrögð heyrðu sögunni til. Þau hæfðu ekki nútímanum, voru talin gamaldags. Nú bendir margt til þess að það séu ekki trúarbrögðin sem séu á undanhaldi heldur veraldarvæðingin. Fram hefur komið að fleira fólk á aldrinum 18 til 34 ára sé trúaðra en fyrri kynslóð. Haft er eftir fræðimanni við Kaupmannahafnarháskóla að tölurnar hafi komið á óvart.[1]
Já, þetta eru sannarlega óvænt og gleðileg tíðindi.
Tölfræðigögn frá ýmsum löndum í hinum vestræna heimi sýna þessa þróun í trúmálum. Fyrir nokkru kom fram að svo virtist sem ungt fólk í auknum mæli sneri sér til kristni og þá einkum ungir karlmenn.[2] Á tíma kórónuveirufaraldursins stórjókst um allan heim leit á Internetinu eftir bænaefni og ýmsu er tengdist trúariðkun.
Fyrir nokkru sagði Kristeligt Dagblad frá því að rétttrúnaðarkirkjan laðaði til sín sífellt fleiri unga karlmenn. Kirkjusókn meðal ungs fólks hafi aukist í Englandi og Frakklandi en það sæki fremur til kirkjudeilda sem hallar eru undir íhaldssama guðfræði.[3]
Margt kann að skýra þessa þróun: Stríðsátök og óvissutími, samfélagsmiðlar, og eftirhreytur kórónuveirufaraldursins. En eitt er þó augljóst: Fjöldi manns, og þar á meðal hinn ört stækkandi hópur af andlega sinnuðu ungu fólki, hefur staldrað við og spurt um tilgang lífsins og hvaða stefna skuli tekin.
Þessi orð má ekki skilja svo að verið sé að tala um nýja vakningu þar sem stríður straumur fólks stefni til kirkju á hverjum sunnudagsmorgni – sem væri vissulega frábært í sjálfu sér! Sennilega snýst þetta frekar um nýja afstöðu til kristninnar sem kærkominnar viðspyrnu gegn tíðarandanum. Hugsunarháttur nútímans virðist ýta undir bæði einmanaleika og tómarúm í sálinni.
Á tímum þar sem allt sýnist vera á ferð og flugi kemur kristin trú sterkt inn sem traustur grunnur til að standa á og sem svar við þeirri þrá sem flestir bera í brjósti sínu og er kærleikur, tilgangur og sú tilfinning að eiga sér samastað hjá einhverjum.
Á vettvangi stjórnmálanna má líka sjá þetta nýja og jákvæða viðhorf til kristinnar trúar. Það er ekki svo ýkja langt síðan það var talin vera pólitísk trúarjátning að standa á því sem fastast að „trúin væri einkamál.“ Þetta hefur breyst. Forsætisráðherra Danmerkur hefur lýst því yfir að hún sé „eitilhörð stuðningskona þjóðkirkjunnar“[4] og að þörf væri á að standa vörð um trú og siðferði. Morten Dahlin kirkjumálaráðherra, hefur sagt að danskir hermenn eigi að verja kristna trú. Þessi ummæli ráðherranna tveggja hafa verið gagnrýnd en orð þeirra sýna viðhorfsbreytingu sem ég tel að kirkjan ætti að taka fegins hendi.
Svipað er uppi á teningnum í menningarlífinu. Uppistandarinn og leikarinn Casper Christiansen sem sagt frá því hvernig hann snerist til kristinnar trúar. „Ég þakka Jesú fyrir að vera hjá mér í lífinu og í hvert sinn sem maður þakkar fyrir eitthvað verður það skýrara í huganum hvert gildi manns er þegar öllu er á botninn hvolft,“ segir hann. [5] Og netmiðillinn Weekendavisen[6] segir að fleiri séu í þessum hópi en Casper. Yngra fólk eins og Casper Christiansen leitar til kirkjunnar enda þótt í þessu tilviki sé um fríkirkju að ræða.
Það færist einnig í vöxt að fjölmiðlar fjalli um trúmál með ferskari hætti en áður. Faðmur þeirra er opinn og fordómalaus. Í mörgum hlaðvörpum ber trú á góma og sum þeirra fjalla eingöngu um trúmál. Í fjölmiðlum má lesa greinar um fólk sem segir frá lífsskoðunum sínum og í mörgum tilvikum er um þjóðkunnugt fólk að ræða sem talar hispurslaust um trú sína. Og hver hefði trúað því að dagskrárliður á borð við „Biblían með léttum leik“, þar sem tveir menn tala um Biblíuna í eina klukkustund á viku, yrði einn vinsælasti trúmálaþáttur danska ríkisútvarpsins?[7]
Já, Guð er kominn aftur – enda þótt hann hafi nú verið alltaf hér allan tímann. Ég hlakka til að hitta ungt fólk á kirkjubekknum í framtíðinni.
Tilvísanir
[1] Kristeligt Dagblad, 11. júní 2025: Måling: Unge er mere religiøse end deres forældre.
[2] The Economist, 12. júní 2025: The West has stopped losing its religion.
[3] Kristeligt Dagblad, 2. febrúar 2025: „En reatkion mod progressive kønsideologier“: Unge danske mænd titrækkes af ortodoks kristendom
[4] Kristeligt Dagblad 27. júní 2025: Mette Frederiksen: Jeg er hardcore tilhænger af den danske folkekirke
[5] Kristeligt Dagblad 9. október 2020: Komikeren Casper Christensen efter dåb: For mig er Jesus som en vejviser og storebrog
[6] Weekendavisen 14. júní 2025: Mænd ved verdens ende
[7] Aðalumsjónarmaður þáttarins er tónlistarmaðurinn, rithöfundurinn og blaðmaðurinn Kristian Leth (f. 1980).
Sjá einnig grein eftir Erik hér í Kirkjublaðinu.is
Erik Bjerager
Erik Bjerager (f. 1958) sest við Gestaglugga Kirkjublaðsins. is en grein þessi er afar áhugaverð í ljósi þróunar trúmála um þessar mundir og einkum meðal ungs fólks. Hann lauk prófi frá Blaðamannaháskóla Danmerkur og meistaraprófi frá Ameríska háskólanum í Washington (School of Communication). Erik er fastur greinahöfundur hjá Kristeligt Dagblad í Danmörku og var aðalritstjóri og forstjóri blaðsins frá 1994 til 2022. Frá hans hendi hefur fjöldi bóka komið. Þessi grein birtist í Kristeligt Dagblad 19. júní sl. og veitti höfundur ritstjóra Kirkjublaðsins.is góðfúslegt leyfi til að þýða hana og birta. Fyrir það er þakkað. Danskur titill greinarinnar er: „Engang forlød det, at sekulariseringen og afkristningen af samfundet ikke kunne standses. Nu er Gud tilbage.“
——————————————
Ég finn í síauknum mæli sterka þörf fyrir að fara í kirkju á sunnudögum. Þetta er tengt aldri og þarf ekki annað en að líta á aðra kirkjugesti til að sannfærast um það. Sem karlmaður á sextugsaldri hef ég oft verið einn sá yngsti í þeim kirkjum sem ég hef sótt messu í.
Fyrir nokkrum vikum fór ég í messu klukkan níu á sunnudagsmorgni í sveitakirkju á Borgundarhólmi. Sennilega hafa guðsþjónustur svona árla dags aldrei verið mikið sóttar, og vorum við þennan dag aðeins fjögur á kirkjubekk. Flestalla sunnudaga fer ég í kirkju í Kaupmannahöfn og ekki alltaf í þá sömu. Auðvitað eru þær þéttsetnari af skiljanlegum ástæðum en sveitakirkjurnar en þó hefur ekki skort setpláss á bekkjunum. Fjarvera ungs fólks hefur verið hrópandi. En það liggur í loftinu að við þurfum að búa okkur undir breytingu í þessu efni og það gleðilega. Enda þótt kirkjusókn sé ekki orðin yfirþyrmandi nýlunda þá er einhver mjög svo áhugaverð breyting í farvatninu.
Það er ekki langt síðan að veraldarvæðing (d. sekularisering) samfélagsins og afkristnun þess voru talin óstöðvandi. Fullyrt var að trúarbrögð heyrðu sögunni til. Þau hæfðu ekki nútímanum, voru talin gamaldags. Nú bendir margt til þess að það séu ekki trúarbrögðin sem séu á undanhaldi heldur veraldarvæðingin. Fram hefur komið að fleira fólk á aldrinum 18 til 34 ára sé trúaðra en fyrri kynslóð. Haft er eftir fræðimanni við Kaupmannahafnarháskóla að tölurnar hafi komið á óvart.[1]
Já, þetta eru sannarlega óvænt og gleðileg tíðindi.
Tölfræðigögn frá ýmsum löndum í hinum vestræna heimi sýna þessa þróun í trúmálum. Fyrir nokkru kom fram að svo virtist sem ungt fólk í auknum mæli sneri sér til kristni og þá einkum ungir karlmenn.[2] Á tíma kórónuveirufaraldursins stórjókst um allan heim leit á Internetinu eftir bænaefni og ýmsu er tengdist trúariðkun.
Fyrir nokkru sagði Kristeligt Dagblad frá því að rétttrúnaðarkirkjan laðaði til sín sífellt fleiri unga karlmenn. Kirkjusókn meðal ungs fólks hafi aukist í Englandi og Frakklandi en það sæki fremur til kirkjudeilda sem hallar eru undir íhaldssama guðfræði.[3]
Margt kann að skýra þessa þróun: Stríðsátök og óvissutími, samfélagsmiðlar, og eftirhreytur kórónuveirufaraldursins. En eitt er þó augljóst: Fjöldi manns, og þar á meðal hinn ört stækkandi hópur af andlega sinnuðu ungu fólki, hefur staldrað við og spurt um tilgang lífsins og hvaða stefna skuli tekin.
Þessi orð má ekki skilja svo að verið sé að tala um nýja vakningu þar sem stríður straumur fólks stefni til kirkju á hverjum sunnudagsmorgni – sem væri vissulega frábært í sjálfu sér! Sennilega snýst þetta frekar um nýja afstöðu til kristninnar sem kærkominnar viðspyrnu gegn tíðarandanum. Hugsunarháttur nútímans virðist ýta undir bæði einmanaleika og tómarúm í sálinni.
Á tímum þar sem allt sýnist vera á ferð og flugi kemur kristin trú sterkt inn sem traustur grunnur til að standa á og sem svar við þeirri þrá sem flestir bera í brjósti sínu og er kærleikur, tilgangur og sú tilfinning að eiga sér samastað hjá einhverjum.
Á vettvangi stjórnmálanna má líka sjá þetta nýja og jákvæða viðhorf til kristinnar trúar. Það er ekki svo ýkja langt síðan það var talin vera pólitísk trúarjátning að standa á því sem fastast að „trúin væri einkamál.“ Þetta hefur breyst. Forsætisráðherra Danmerkur hefur lýst því yfir að hún sé „eitilhörð stuðningskona þjóðkirkjunnar“[4] og að þörf væri á að standa vörð um trú og siðferði. Morten Dahlin kirkjumálaráðherra, hefur sagt að danskir hermenn eigi að verja kristna trú. Þessi ummæli ráðherranna tveggja hafa verið gagnrýnd en orð þeirra sýna viðhorfsbreytingu sem ég tel að kirkjan ætti að taka fegins hendi.
Svipað er uppi á teningnum í menningarlífinu. Uppistandarinn og leikarinn Casper Christiansen sem sagt frá því hvernig hann snerist til kristinnar trúar. „Ég þakka Jesú fyrir að vera hjá mér í lífinu og í hvert sinn sem maður þakkar fyrir eitthvað verður það skýrara í huganum hvert gildi manns er þegar öllu er á botninn hvolft,“ segir hann. [5] Og netmiðillinn Weekendavisen[6] segir að fleiri séu í þessum hópi en Casper. Yngra fólk eins og Casper Christiansen leitar til kirkjunnar enda þótt í þessu tilviki sé um fríkirkju að ræða.
Það færist einnig í vöxt að fjölmiðlar fjalli um trúmál með ferskari hætti en áður. Faðmur þeirra er opinn og fordómalaus. Í mörgum hlaðvörpum ber trú á góma og sum þeirra fjalla eingöngu um trúmál. Í fjölmiðlum má lesa greinar um fólk sem segir frá lífsskoðunum sínum og í mörgum tilvikum er um þjóðkunnugt fólk að ræða sem talar hispurslaust um trú sína. Og hver hefði trúað því að dagskrárliður á borð við „Biblían með léttum leik“, þar sem tveir menn tala um Biblíuna í eina klukkustund á viku, yrði einn vinsælasti trúmálaþáttur danska ríkisútvarpsins?[7]
Já, Guð er kominn aftur – enda þótt hann hafi nú verið alltaf hér allan tímann. Ég hlakka til að hitta ungt fólk á kirkjubekknum í framtíðinni.
Tilvísanir
[1] Kristeligt Dagblad, 11. júní 2025: Måling: Unge er mere religiøse end deres forældre.
[2] The Economist, 12. júní 2025: The West has stopped losing its religion.
[3] Kristeligt Dagblad, 2. febrúar 2025: „En reatkion mod progressive kønsideologier“: Unge danske mænd titrækkes af ortodoks kristendom
[4] Kristeligt Dagblad 27. júní 2025: Mette Frederiksen: Jeg er hardcore tilhænger af den danske folkekirke
[5] Kristeligt Dagblad 9. október 2020: Komikeren Casper Christensen efter dåb: For mig er Jesus som en vejviser og storebrog
[6] Weekendavisen 14. júní 2025: Mænd ved verdens ende
[7] Aðalumsjónarmaður þáttarins er tónlistarmaðurinn, rithöfundurinn og blaðmaðurinn Kristian Leth (f. 1980).
Sjá einnig grein eftir Erik hér í Kirkjublaðinu.is
