Ragnheiður Sverrisdóttir (f. 1954) var vígð til djákna 1981 og starfaði bæði í sænsku og íslensku kirkjunni. Hún sinnir núna sjálfboðastarfi og stundar nám í ritlist
Þrjár myndaseríur í Galleríi Forkirkja í Glerárkirkju, Akureyri
GUÐ
Ég gekk inn í Glerárkirkju einn mánudag í maí. Við mér blasti málverk sem dróg mig að sér. Á því var stór hvítur kross sem ég kannaðist við í mynd Marc Chagall Hvít krossfesting (e. White Crucifixion) frá 1938. Nú var þessi krossfestingarmynd komin í málverk eftir sr. Guðmund Guðmundsson þar sem hann dregur upp mynd úr samtímanum með því að nota málverk Chagalls sem kveikju og ramma. Kristur á krossinum í miðri mynd og stríðsátök beggja vegna við hann. Ekkert hefur breyst þó fánar þeirra ríkja sem berjast í dag séu á myndinni, sá rússneski (og reyndar sá sovéski líka), úkraínski og fáni Rauða krossins. Hér eru brennandi hús og fólk á flótta. Guðmundur notar sömu gyðinglegu tákn og eru í mynd Chagalls. Til að setja myndina enn frekar inn í samtíma okkar málar hann sjálfsmynd neðst á myndinni. Mynd hér og nú á Akureyri sem er gegn stríði, ofbeldi og flótta stríðshrjáðs fólks.
Ég hreyfst af þessari mynd af því að hún tjáir tíma okkar. Maður spyr sig; „Hefur ekkert breyst?“ Því miður er svarið nei. Það sem hins vegar svíður er að í dag eru það ekki gyðingar sem eru á flótta heldur hrekja þeir aðra á flótta. Biblían þeirra, Gamla testamentið, boðar ekki fyrirgefningu eða setur fram gullnu regluna.
Myndin við hliðina er líka staðfærð. Kveikja þessarar myndar er myndin Snertu mig ekki, eftir Mauris Denis frá 1895 og er upprisumynd. Kristur segir þessi orð við Maríu þegar þau hittust eftir upprisu hans. Hann breiðir út faðminn á móti Maríu sem er niðurlút og sorgmædd því hún finnur ekki meistara sinn.
Nunnur á Akureyri og sinna kærleiksþjónustu – upprisumynd
En við vitum að á næsta augnabliki segir Jesú henni sannleikann um að hann lifi en að hún megi ekki snerta hann. Í miðri mynd Denis er blómabeð þar sem tré sprettur upp úr. Í stað blómabeðs er kominn hnötturinn, jörðin sem við lifum á. Með þessari breytingu sé ég boðskapinn að Kristur hafi dáið og risið upp fyrir allt mannkyn. Athygli vekur að á hnettinum virðist Miðjarðarhafið og austurlönd nær vera í brennidepli þar sem stríð geisar um þessar mundir.
Nunnur eru neðst á frummyndinni og eru líka hjá listamanninum. Það eru ekki sömu nunnur heldur eru þetta Karmelsysturnar Selestína, Marcelina og Beatriz. Akureyringar þekkja þær því þær búa og starfa á Akureyri. Þær sinna kærleiksþjónustu. Hér er að mínu mati kominn „hluti fyrir heild“ þ.e. vísun til allra sem fylgja Kristi og sinna náunganum. Þessi mynd er upprisumynd sem tjáir von um framtíð lífsins og kirkju sem samfélag.
Guðmundur hefur ort páskasálm út frá þessari mynd sem hann kallar Tár Maríu.
Ég festist við innihald þessara mynda. Þær hrifu mig. Þekking mín á því listræna er takmörkuð svo ég læt hughrifin ráða för í frásögn minni. Þema þeirra er Guð.
MENNING
Undir þemanu menning eru olíumyndir frá Kenía en þar tjáir hann frumefnin fjögur: Loft (Andrúmsloft frelsis, gleði og dans), Vatn (Pókotkona sækir sér lifandi vatn), Eld (Heimsókn við eld Masaianna), Jörð (Jörð í Afríku – liðin tíð). Hann fór fyrr á þessu ári til Kenía í ferð með dr. Kjartani Jónssyni, sem var kristinboði í Kenía í tólf ár. Þessi málverk voru lokaverkefni Guðmundar í myndlistarnámi í Myndlistaskóla Akureyrar 2025 og sýnd á vorsýningu skólans.
Vatn
„Pókot kona sækir sér lifandi vatn“
Í Pókot er heitt og þurrt og árfarvegir uppþornaðir en við vitum að vatn er lífsnauðsynlegt. Hola hefur verið grafin ofan í uppþornaðan árfarveg til að komast í grunnvatn. Á málverkinu er konan umkringd eyðimörk. Þar er sandur og meiri sandur sem lýsir í steikjandi sólinni. Að mínu mati tekst Guðmundi að ná litrófi sandsins. Þessi kona var einn af fyrstu skírnarþegunum á þessu svæði. Hún fékk lifandi vatn sem breytti lífi hennar og margra annarra á svæðinu.
Þegar Guðmundur ákvað nafn myndarinnar segir hann: „Mér fannst þetta talandi dæmi um þann mikla kirkjuvöxt sem orðið hefur og hjálparstarf sem ELCK (Evangelical Lutheran Church of Kenya) hefur staðið fyrir. Vatn breytir miklu í lífi fólks í Pókot sem og annars staðar í jaðarbyggðum Afríku.“
Eldur
Venjulegur ferðamaður kemst alla jafnan ekki inn á heimili fólks en hér er mynd sem heitir „Heimsókn við eld Masaianna“ sem er frá raunverulegri heimsókn listamannsins í hús Simba og fjölskyldu hans. Kofinn er byggður úr tré og kúamykju. Hér vinnur hann með ljós og skugga. Svo segir Guðmundur: „Ég ákvað að hafa rauðlitaðan húðlit til að draga andlitin fram á bláleitum skugga í bakgrunni. Augun sex eru fókus myndarinnar, hvít augu í hörundsdökkum andlitunum. Ýkjur í litameðferð er meðvituð til að málverkið verði áhrifaríkara og meira heillandi en ljósmynd eða myndband. Augu draga að sér athygli í myndlist eins og manna á milli.“
Jörð
Jörð í Afríku vísar til bókar og búsetu Karenar Blixen í Keníu en hún var góður húsbóndi en ekki týpískur Evrópubúi sem fór illa með íbúana. Verkið er þrátt fyrir það pólitískt verk gegn nýlendu- og heimsvaldastefnu þar sem fíllinn snýr bakhlutanum í hús Blixen og nashyrningurinn liggur á veginum að húsinu. Ljónið liggur á byssu. Þegar ég spurði Guðmund um byssuna svaraði hann á spaugsaman hátt að ljónið hefði étið veiðimanninn! Byssan gerir verkið súrrealískt. Dýrin á myndinni eru ljón, uxi, tígur, fíll og nashyrningur. Þetta eru stóru dýrin fimm sem Keníubúar eru stoltir af og sjá vafalaust sem hluta af sjálfsmynd sinni.
Loft
Hér er komið andrúmsloft frelsis, gleði og dans.
Ég hef þá mynd af Afríku að þar sé dansað mikið og hér hafa Afrískir dansar verið kenndir. En okkur með stirðu, „lúthersku” mjaðmirnar gengur illa að dilla þeim eins og Afríkubúar. Dans er hreyfing og það kemur fram í myndinni. Áberandi er fjall sem ku vera Kilminjaro en það er stílfært en eftir fyrirmynd sem Guðmundar fann á handverksmarkaði. Við þekkjum hversu fjöll eru okkur hjartfólgin. Guðmundur segir: „Fjöllin gegna mikilvægu hlutverki í hefðbundnum trúarbrögðum í Kenía. Dans, frelsi og gleði eru sterkir þættir í sjálfsmynd þjóðarinnar.“
NÁTTÚRA
Fimm fossa ganga upp með Jökulsá á Fljótsdal – foss nr. 3
Þriðja serían hefur þemað Náttúra. Við erum komin heim og göngum með listamanninum upp með Jökulsá á Fljótsdal. Hann segir „Hér eru fimm málverk sem mynda þessa seríu í röð fossanna þegar gengið er í átt að Snæfelli sem birtist svo eins og Sínaí-Íslands. Línurnar í teikningunum koma í gegn og draga upp andrúmsloftið eins og magnaðar laglínur. Forgrunnur er mismunandi flóra Íslands, tilraun til að ná náttúrulitunum. Allt streymir! Panta hrema!“
Mynd nr. 3 talaði sterkast til mín. Þar tekst höfundi að mínu mati best að miðla hreyfingu og krafti vatnsins og það ýrist upp og myndar ský af úða. Að ganga úti í óspilltri náttúru er nærandi og vatn sem verður á vegi manns dregur mann til sín. Að horfa á fossa er seiðandi. Þeir draga mann til sín. Stórir fossar eins og Dettifoss eru sem risar sem vilja gleypa mann. Þá er eins gott að fara ekki of nærri! Ár og fossar heilla Guðmund greinilega og einnig hið kynngimagnaða Snæfell.
Um listamanninn
Guðmundur Guðmundsson (f. 1957) lauk myndlistarnámi frá Myndlistaskóla Akureyrar í vor en hann hefur stundað myndlist í mörg ár. Sýningin samanstendur af verkum sem hann málaði við skólann.
Sýningin opnaði 10.maí og stendur út júní.
Ragnheiður Sverrisdóttir (f. 1954) var vígð til djákna 1981 og starfaði bæði í sænsku og íslensku kirkjunni. Hún sinnir núna sjálfboðastarfi og stundar nám í ritlist
Þrjár myndaseríur í Galleríi Forkirkja í Glerárkirkju, Akureyri
GUÐ
Ég gekk inn í Glerárkirkju einn mánudag í maí. Við mér blasti málverk sem dróg mig að sér. Á því var stór hvítur kross sem ég kannaðist við í mynd Marc Chagall Hvít krossfesting (e. White Crucifixion) frá 1938. Nú var þessi krossfestingarmynd komin í málverk eftir sr. Guðmund Guðmundsson þar sem hann dregur upp mynd úr samtímanum með því að nota málverk Chagalls sem kveikju og ramma. Kristur á krossinum í miðri mynd og stríðsátök beggja vegna við hann. Ekkert hefur breyst þó fánar þeirra ríkja sem berjast í dag séu á myndinni, sá rússneski (og reyndar sá sovéski líka), úkraínski og fáni Rauða krossins. Hér eru brennandi hús og fólk á flótta. Guðmundur notar sömu gyðinglegu tákn og eru í mynd Chagalls. Til að setja myndina enn frekar inn í samtíma okkar málar hann sjálfsmynd neðst á myndinni. Mynd hér og nú á Akureyri sem er gegn stríði, ofbeldi og flótta stríðshrjáðs fólks.
Ég hreyfst af þessari mynd af því að hún tjáir tíma okkar. Maður spyr sig; „Hefur ekkert breyst?“ Því miður er svarið nei. Það sem hins vegar svíður er að í dag eru það ekki gyðingar sem eru á flótta heldur hrekja þeir aðra á flótta. Biblían þeirra, Gamla testamentið, boðar ekki fyrirgefningu eða setur fram gullnu regluna.
Myndin við hliðina er líka staðfærð. Kveikja þessarar myndar er myndin Snertu mig ekki, eftir Mauris Denis frá 1895 og er upprisumynd. Kristur segir þessi orð við Maríu þegar þau hittust eftir upprisu hans. Hann breiðir út faðminn á móti Maríu sem er niðurlút og sorgmædd því hún finnur ekki meistara sinn.
Nunnur á Akureyri og sinna kærleiksþjónustu – upprisumynd
En við vitum að á næsta augnabliki segir Jesú henni sannleikann um að hann lifi en að hún megi ekki snerta hann. Í miðri mynd Denis er blómabeð þar sem tré sprettur upp úr. Í stað blómabeðs er kominn hnötturinn, jörðin sem við lifum á. Með þessari breytingu sé ég boðskapinn að Kristur hafi dáið og risið upp fyrir allt mannkyn. Athygli vekur að á hnettinum virðist Miðjarðarhafið og austurlönd nær vera í brennidepli þar sem stríð geisar um þessar mundir.
Nunnur eru neðst á frummyndinni og eru líka hjá listamanninum. Það eru ekki sömu nunnur heldur eru þetta Karmelsysturnar Selestína, Marcelina og Beatriz. Akureyringar þekkja þær því þær búa og starfa á Akureyri. Þær sinna kærleiksþjónustu. Hér er að mínu mati kominn „hluti fyrir heild“ þ.e. vísun til allra sem fylgja Kristi og sinna náunganum. Þessi mynd er upprisumynd sem tjáir von um framtíð lífsins og kirkju sem samfélag.
Guðmundur hefur ort páskasálm út frá þessari mynd sem hann kallar Tár Maríu.
Ég festist við innihald þessara mynda. Þær hrifu mig. Þekking mín á því listræna er takmörkuð svo ég læt hughrifin ráða för í frásögn minni. Þema þeirra er Guð.
MENNING
Undir þemanu menning eru olíumyndir frá Kenía en þar tjáir hann frumefnin fjögur: Loft (Andrúmsloft frelsis, gleði og dans), Vatn (Pókotkona sækir sér lifandi vatn), Eld (Heimsókn við eld Masaianna), Jörð (Jörð í Afríku – liðin tíð). Hann fór fyrr á þessu ári til Kenía í ferð með dr. Kjartani Jónssyni, sem var kristinboði í Kenía í tólf ár. Þessi málverk voru lokaverkefni Guðmundar í myndlistarnámi í Myndlistaskóla Akureyrar 2025 og sýnd á vorsýningu skólans.
Vatn
„Pókot kona sækir sér lifandi vatn“
Í Pókot er heitt og þurrt og árfarvegir uppþornaðir en við vitum að vatn er lífsnauðsynlegt. Hola hefur verið grafin ofan í uppþornaðan árfarveg til að komast í grunnvatn. Á málverkinu er konan umkringd eyðimörk. Þar er sandur og meiri sandur sem lýsir í steikjandi sólinni. Að mínu mati tekst Guðmundi að ná litrófi sandsins. Þessi kona var einn af fyrstu skírnarþegunum á þessu svæði. Hún fékk lifandi vatn sem breytti lífi hennar og margra annarra á svæðinu.
Þegar Guðmundur ákvað nafn myndarinnar segir hann: „Mér fannst þetta talandi dæmi um þann mikla kirkjuvöxt sem orðið hefur og hjálparstarf sem ELCK (Evangelical Lutheran Church of Kenya) hefur staðið fyrir. Vatn breytir miklu í lífi fólks í Pókot sem og annars staðar í jaðarbyggðum Afríku.“
Eldur
Venjulegur ferðamaður kemst alla jafnan ekki inn á heimili fólks en hér er mynd sem heitir „Heimsókn við eld Masaianna“ sem er frá raunverulegri heimsókn listamannsins í hús Simba og fjölskyldu hans. Kofinn er byggður úr tré og kúamykju. Hér vinnur hann með ljós og skugga. Svo segir Guðmundur: „Ég ákvað að hafa rauðlitaðan húðlit til að draga andlitin fram á bláleitum skugga í bakgrunni. Augun sex eru fókus myndarinnar, hvít augu í hörundsdökkum andlitunum. Ýkjur í litameðferð er meðvituð til að málverkið verði áhrifaríkara og meira heillandi en ljósmynd eða myndband. Augu draga að sér athygli í myndlist eins og manna á milli.“
Jörð
Jörð í Afríku vísar til bókar og búsetu Karenar Blixen í Keníu en hún var góður húsbóndi en ekki týpískur Evrópubúi sem fór illa með íbúana. Verkið er þrátt fyrir það pólitískt verk gegn nýlendu- og heimsvaldastefnu þar sem fíllinn snýr bakhlutanum í hús Blixen og nashyrningurinn liggur á veginum að húsinu. Ljónið liggur á byssu. Þegar ég spurði Guðmund um byssuna svaraði hann á spaugsaman hátt að ljónið hefði étið veiðimanninn! Byssan gerir verkið súrrealískt. Dýrin á myndinni eru ljón, uxi, tígur, fíll og nashyrningur. Þetta eru stóru dýrin fimm sem Keníubúar eru stoltir af og sjá vafalaust sem hluta af sjálfsmynd sinni.
Loft
Hér er komið andrúmsloft frelsis, gleði og dans.
Ég hef þá mynd af Afríku að þar sé dansað mikið og hér hafa Afrískir dansar verið kenndir. En okkur með stirðu, „lúthersku” mjaðmirnar gengur illa að dilla þeim eins og Afríkubúar. Dans er hreyfing og það kemur fram í myndinni. Áberandi er fjall sem ku vera Kilminjaro en það er stílfært en eftir fyrirmynd sem Guðmundar fann á handverksmarkaði. Við þekkjum hversu fjöll eru okkur hjartfólgin. Guðmundur segir: „Fjöllin gegna mikilvægu hlutverki í hefðbundnum trúarbrögðum í Kenía. Dans, frelsi og gleði eru sterkir þættir í sjálfsmynd þjóðarinnar.“
NÁTTÚRA
Fimm fossa ganga upp með Jökulsá á Fljótsdal – foss nr. 3
Þriðja serían hefur þemað Náttúra. Við erum komin heim og göngum með listamanninum upp með Jökulsá á Fljótsdal. Hann segir „Hér eru fimm málverk sem mynda þessa seríu í röð fossanna þegar gengið er í átt að Snæfelli sem birtist svo eins og Sínaí-Íslands. Línurnar í teikningunum koma í gegn og draga upp andrúmsloftið eins og magnaðar laglínur. Forgrunnur er mismunandi flóra Íslands, tilraun til að ná náttúrulitunum. Allt streymir! Panta hrema!“
Mynd nr. 3 talaði sterkast til mín. Þar tekst höfundi að mínu mati best að miðla hreyfingu og krafti vatnsins og það ýrist upp og myndar ský af úða. Að ganga úti í óspilltri náttúru er nærandi og vatn sem verður á vegi manns dregur mann til sín. Að horfa á fossa er seiðandi. Þeir draga mann til sín. Stórir fossar eins og Dettifoss eru sem risar sem vilja gleypa mann. Þá er eins gott að fara ekki of nærri! Ár og fossar heilla Guðmund greinilega og einnig hið kynngimagnaða Snæfell.
Um listamanninn
Guðmundur Guðmundsson (f. 1957) lauk myndlistarnámi frá Myndlistaskóla Akureyrar í vor en hann hefur stundað myndlist í mörg ár. Sýningin samanstendur af verkum sem hann málaði við skólann.
Sýningin opnaði 10.maí og stendur út júní.
