Barnamorð nú og þá

Á hverjum degi berast fréttir af því að börn séu drepin í stríðsátökum. Þau eru í hópi saklausra borgara sem geta ekki borið hönd fyrir höfuð sér þegar átök hefjast. Þó að stríðsherrar heimsins viti það býsna vel þá aftrar það þeim ekki frá því að ræsa vígvélarnar. Það er hörmulegt að fórna börnum í stríðsátökum og loka augunum fyrir allri friðarviðleitni. Styrjaldir eru sturlunareinkenni á mannkyninu og það virðist aldrei ætla að læra af sögunni og hafa kyrrt um sig.

Börn eru yfirleitt drepin með þeim hætti að sprengjum er varpað yfir borgir og bæi. Þau eiga sér enga undankomuleið. Stundum eru þau drepin í návígi eins og til dæmis í innrás Hamasliða í Ísrael 7. október sl. sem hratt styrjöldinni á Gasa af stað en um tuttugu börn voru drepin þann dag og það yngsta var tíu mánaða.

Og börn falla á Gasa. Ekki má gleyma því.

Hvar sem stríðsátök eiga sér stað þar falla börn. Enginn vill að barnið sitt eða barnabarn sé drepið þegar misvitrir menn taka sér það vald að munda vopnin sér til varnar eða ráðast af annarlegum sjónarmiðum inn í önnur lönd.

Það er ekki hægt að lýsa þjáningum sem fólk á átakasvæðum gengur í gegnum. Kannski er eina orðið um það helvíti.

Barnamorð hafa verið framin á öllum öldum.

Listamenn hafa reynt að fanga þann þjáningarfulla veruleika sem stríðsátök ala af sér mannkyni til viðvörunar. Þessi mynd sem hér fylgir segir frá barnamorðum í Betlehem á 1. öld en margir listamenn hafa reynt að festa það níðingsverk á léreft. Þá leitaði hið pólitíska vald að hinum nýfædda Jesú til þess að drepa hann vegna þess að hann var talinn vera framtíðarógn við valdhafana. Sturluð drápsyfirlýsing valdsherrans hljóðaði svo að öll börn í Betlehem á tilteknum aldri skyldu drepin og gengu hermenn hans rösklega í verkið. Foreldrar Jesúbarnsins fréttu af þessu og lögðu á flótta með það til Egyptalands og sneru ekki aftur fyrr en blóðþyrsti valdsherrann var allur.

Myndina gerði ítalski listmálarinn Guido Reni (1575-1642). Hann var kunnastur listmálara á sinni tíð, barokklistamaður. Starfaði í Róm, Napólí og Bologna. Hann rak vinnustofu þar sem 200 nemendur í listmálun unnu. Reni var afkastamikill málari og mikil eftirspurn var eftir verkum hans. Flest verkanna eru biblíumálverk eða goðsöguleg. Þá málaði hann einnig nokkrar portrettmyndir.

Þessi mynd sem hér er vikið að hefur lifað vegna þess að listamanninum hefur tekist firna vel upp með að lýsa þjáningunni með átakafullum hætti. Það er mikil hreyfing í myndinni enda virðast nánast tvær konur beggja megin ætla að rífa sig lausar úr myndfletinum. Og það brýst líka sársaukafullt vein út úr myndinni því að nær allir hrópa örvæntingarfullir upp yfir sig þegar einbeittu drápsmennirnir ganga miskunnarlaust til verka, þögulir í djöfulskap sínum.

Tilfinningar byltast um á myndfletinum. Angist, ótti, örvænting og sorg. En það er líka einhver undarleg kyrrð sem mjúkt litaval dregur fram andspænis ógninni. Augað nemur staðar og er ráðvillt um stund. Eftir andartak mun saklaust blóð streyma.

Þegar horft er á myndina dregst augað að miðju myndarinnar þar sem sést á hníf annars drápsmannsins nánast á auðum bletti í myndfletinum og kona bandar hendi sinni að honum til að aftra honum frá illvirkinu. Hinn drápsmaðurinn er með hníf hátt á lofti og hefur þrifið í hár annarrar konu sem streitist líka á móti. Hún er með barn í fanginu sem og konan hægra megin sem horfir óttaslegin á vöðvastælta ódæðismennina ganga fram í slátruninni. Neðarlega á miðjum myndfletinum er kona sem heldur á barni sínu angistarfull og önnur kona sem horfir sorgmæddum bænaraugum til himins uppgefin á sál og líkama. Tvö börn liggja í valnum neðst á myndfletinum, virðast sofa. Efst í myndinni eru tveir pattaralegir englar með pálma píslarvættisins í höndunum og virðast þeir lítt snortnir af þeirri dramatík sem er á seyði fyrir neðan þá.

Þessi mynd sýnir öll börn sem eru fórnarlömb ofbeldis stríðsátaka hvar sem er í heiminum. Myndin vekur líka spurninguna um hvort friður sé ekki æskilegri en stríðsátök og hvernig best sé að koma honum á í heiminum í anda þess sem sagði:

Frið læt ég yður eftir, minn frið gef ég yður. (Jóhannesarguðspjall 14.27)

Íslensk börn eru laus við stríðsátök og hugsa hlýlega til barna sem búa ekki við slíkt ríkidæmi – frétt í Morgunblaðinu í dag – skjáskot: Kirkjublaðið.is